W jakiej wysokości mogę żądać alimentów? 

W dzisiejszych czasach coraz częściej mamy do czynienia z sytuacją, w której dwójka małżonków decyduje się na rozwód. Jeśli posiadają oni dzieci, to wielokrotnie w sprawach sądowych poruszane są kwestie związane z alimentami. W jakiej wysokości można żądać od małżonka alimentów na dziecko i od czego alimenty te są zależne?

Alimenty w polskim prawie

Na początku należy wspomnieć, że alimenty w polskim porządku prawnym obowiązek alimentacyjny oznacza obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Obowiązek ten obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Według art. 129 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego¹, obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem, a jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Trzeba jednak pamiętać, że krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.

Najczęściej w praktyce z alimentami mamy do czynienia w przypadku alimentów rodziców na dziecka, zwłaszcza przy rozwodzie. Rodzice obowiązani są bowiem do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zgodnie zaś z art. 135 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od dwóch aspektów:

1. usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz
2. od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Ponadto, wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego. W takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego. Trzeba też pamiętać, że na zakres alimentów nie wpływają środki z pomocy społecznej, funduszu alimentacyjnego, ze świadczeń wychowawczych czy też rodzinnych (a zatem np. takie jak świadczenie 500+ na dziecko czy też świadczenia dla rodziny zastępczej²).

Jak wyliczyć wysokość alimentów?

Jak już zostało wcześniej wskazane, wysokość alimentów może zależeć nie tylko od zarobków małżonka, ale także od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (np. dziecka stron). Zwykle w praktyce dochodzi do sytuacji, w których brane są przede wszystkim zarobki małżonków, ich starania w zakresie zaspokajania potrzeb rodziny, a także możliwości majątkowe i zarobkowe stron.

Oprócz tego, kluczowe znaczenie może mieć także wskazanie na comiesięczne usprawiedliwione koszty utrzymania, czy to jednego z małżonków czy też dzieci – chodzi tutaj o koszty aktualne i przyszłe, nie zaś przeszłe³. W uzasadnieniu pisma, w ramach którego dochodzone są alimenty, zwykle takie koszty przedstawiane są w formie tabel (comiesięcznych kosztów utrzymania). Udowodnienie określonych kosztów utrzymania odbywa się za pomocą załączników w postaci faktur, potwierdzeń przelewów, paragonów czy też umów, a prezentować się one mogą przykładowo w następujący sposób:

Tabela 1: Przykładowe zestawienie comiesięcznych kosztów utrzymania dziecka.

Każdy przypadek jest zatem indywidualnie rozpatrywany przez Sąd i brakuje jednolitych przesłanek, na podstawie których wyliczana byłaby wysokość należnego świadczenia. Sąd musi sam uznać, które z potrzeb przedstawionych przez stronę uznać za usprawiedliwione. W każdym czasie możliwe jest uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia – także takiego, zgodnie z którym udzielono zabezpieczenia, gdy odpadnie lub zmieni się przyczyna zabezpieczenia⁴ (np. zwiększenie się wynagrodzenia małżonka, zmniejszenie usprawiedliwionych kosztów utrzymania). Sąd może bowiem także zabezpieczyć wysokość alimentów zasądzonych od małżonka na rzecz dziecka na czas trwania postępowania.

W jaki sposób w praktyce o wysokości alimentów orzekają sądy?

Wspomniane kwoty podobnie kształtują się w przypadku tzw. spraw o zaspokojenie potrzeb rodziny. Dla przykładu, w sprawie o zabezpieczenie powództwa o zaspokojenie potrzeb rodziny orzekał Sąd Rejonowy w Wieliczce IV Wydział Rodzinny i Nieletnich, a w pkt. 1) wyroku z dnia 8 listopada 2017 roku (sygn. akt IV RC 155/17) postanowił zasądzić od pozwanego na rzecz powódki tytułem przyczynia nie się do zaspokajania potrzeb rodziny kwotę 1000 zł płatną do dnia 10-go każdego kolejnego miesiąca, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie którejkolwiek raty, począwszy od 28 lipca 2017 roku.

W uzasadnieniu wskazanego orzeczenia Sąd wskazał ustalając stan faktyczny, że strony zawarły związek małżeński, z którego urodziła się córka stron. Pozwany prowadził liczne przedsięwzięcia gospodarcze w związku, z którymi zaciągał kredyty i pożyczki. W dniu 19 listopada 2014r. małżonkowie zawarli umowę o rozdzielności majątkowej. W tym samym roku pozwany wyprowadził się z domu i od tego czasu małżonkowie pozostają w faktycznej separacji. W tym czasie pozwany zadłużony był na kwotę około 1 mln zł i w związku z tym prowadzone były postępowania egzekucyjne. Powódka mieszkała w domu rodzinnym razem z córką oraz swoim ojcem. Córka była dzieckiem zdrowym, chodziła na wizyty kontrolne do ortodonty w związku założeniem aparatu korekcyjnego.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że koszt aparatu korekcyjnego to kwota 520 zł, koszt wizyty kontrolnej to kwota 70 zł. Miesięczne wydatki na utrzymanie powódki i jej córki kształtowały się zgodnie z ustaleniami Sądu następująco: wyżywienie 600-1000 zł, ubrania 200 zł, oplata za udział w zajęciach gimnastycznych małoletniej 120 zł, opłata za udział małoletniej w zielonej szkole 700 zł (rocznie), środki czystości 200 zł, telefon 45 zł, koszt benzyny związany z dojazdem do pracy powódki oraz dowożeniem córki na zajęcia dodatkowe 400-500 zł, opłaty za media: prąd 150 zł, gaz-50 zł, woda 130 zł, – co trzy miesiące. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie pozwanego ustalone przez Sąd z według stanu z 21.08.2017 roku wynosiło 3.030,01 zł. Podstawą prawną roszczenia będącego przedmiotem postępowania był art. 27 kro, a podstawową przesłanką kształtującą zakres świadczenia alimentacyjnego były, więc zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego, co oznacza status materialny, realny do osiągnięcia przy dołożeniu przez zobowiązanego należytej staranności z wykorzystaniem posiadanej wiedzy i umiejętności oraz zasobów majątkowych. Sąd uznał, że jest pozwany jest człowiekiem zdrowym, pracuje na umowę o prace w dwóch spółkach, łącznie zarabia około 1400-1500 zł netto, jest zadłużony na łączną kwotę około 1 mln zł, która jest egzekwowana w postępowaniu egzekucyjnym przez komorników. Odwołując się, więc do zasad doświadczenia życiowego, Sąd uznał, że w obecnych realiach rynku pracy w aglomeracji, w której mieszkały strony, pozwany przy dołażeniu należytej staranności i zaangażowania może, uzyskać dochód na poziomie znacznie przewyższającym minimalne wynagrodzenie wynoszące obecnie 2000 zł, co pozwoli mu na przyczynianie się do zaspokojenia potrzeb rodziny kwotą 1000 zł miesięcznie, bez uszczerbku dla swojego utrzymania. Na tej podstawie Sąd uznał, że uzasadnione będzie zabezpieczenia roszczenia we wspomnianej kwocie.

Należy zatem podkreślić, że wszystko zależne jest od konkretnego stanu faktycznego, możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, a także potrzeb osoby uprawnionej. Dla przykładu, w innych sprawach, wysokość alimentów może wynosić np. 350,00 zł miesięcznie, 1.000,00 zł miesięcznie a nawet 1.800,00 zł miesięcznie, w zależności od rozpatrywanego przypadku. Do zasądzenia wyższych kwot takich jak np. 1.800,00 zł miesięcznie dochodziło natomiast w przypadku, kiedy np. po odejściu pozwanego od rodziny, matka dziecka pozostawała z nim sama i nie posiadała żadnych dochodów⁵. Po analizie orzecznictwa na Portalu orzeczeń sądów powszechnych wynika także, że na wyższą kwotę obowiązku wpływały natomiast wysoki poziom życia stron przed rozwodem, choroby dzieci i koszty ich leczenia, wysokie wykształcenie i zarobki pozwanego, a także większa liczba dzieci stron. Każdy przypadek musi być jednak indywidualnie rozpatrzony przez Sąd, a kwestie dotyczące wysokości alimentów powinny być odpowiednio udokumentowane – np. poprzez załączone do pozwu (wniosku) faktury, potwierdzenia przelewów, potwierdzenia wysokości opłat, zawiadomienia oraz inne.

BIBLIOGRAFIA

Akty prawne:

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359).

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1575 z późn. zm.).

Orzecznictwo:

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2000 roku, sygn. akt III CKN 1015/00.

Wyrok Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy z dnia 15 lutego 2016 roku, sygn. akt VI RC 380/15

Literatura:

Jędrejek G., [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2019, art. 135.

1^ Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359).

2^ G. Jędrejek, [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2019, art. 135.

3^ Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2000 roku, sygn. akt III CKN 1015/00.

4^ Art. 742 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1575 z późn. zm.).

5^ Wyrok Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy z dnia 15 lutego 2016 roku, sygn. akt VI RC 380/15.